Στις δύσκολες και ανεπανάληπτες στιγμές των τελευταίων ημερών ο καθένας προσπαθεί να βρει τρόπους να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ένα επιπλέον βάρος έχει αποδοθεί κατά κάποιο τρόπο στους γονείς, οι οποίοι αφενός έχουν να διαχειριστούν τα δικά τους συναισθήματα και δυσκολίες απέναντι στην νέα πραγματικότητα και αφετέρου αυτά των παιδιών τους. Όμως δε σταματούν μόνο εκεί οι δυσκολίες των γονιών. Έμμεσα ή άμεσα, μέσα στον πανικό των ημερών, από τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η ενημέρωση, επιφορτίζονται και με την εύρεση «δραστηριοτήτων» για την απασχόληση των παιδιών τους. Έτσι αρκετοί ψάχνουν μανιωδώς και σχεδόν καταναγκαστικά να βρουν οι ίδιοι εκπαιδευτικές ή ψυχαγωγικές «δραστηριότητες» για να κρατούν τα παιδιά τους απασχολημένα, παραγνωρίζοντας τις δικές τους ανάγκες να ασχοληθούν με κάτι άλλο, να χαλαρώσουν, να σταθούν λίγο στον εαυτό τους και να συνειδητοποιήσουν τι συμβαίνει και πώς οι ίδιοι νιώθουν. Άλλοι πάλι δηλώνουν αγανακτισμένοι και κουρασμένοι από αυτή τη διαδικασία και συχνά δηλώνουν «και τι να το κάνω», «πώς θα το κρατήσω μέσα, παιδί είναι…» κτλ. Με αποτέλεσμα να συναντούμε τα φαινόμενα του συνωστισμού των πρώτων ημερών στα πάρκα και τις παιδικές χαρές. Σε κάθε περίπτωση το υπόβαθρο είναι ίδιο, το βάρος πέφτει στο γονιό… Στην πραγματικότητα για τους γονείς και τα παιδιά δεν άλλαξε η ουσία της καθημερινότητας και το αντίστοιχο κόστος της. Προ κορονοϊού αυτό που επικρατούσε τα τελευταία χρόνια δεν ήταν τίποτα άλλο από μια διαρκής κινητικότητα εντός του οικογενειακού πλαισίου, βλέποντας έτσι παιδιά υπερφορτωμένα, από πολύ μικρές ηλικίες, με «δραστηριότητες» και γονείς στρεσαρισμένους να προσπαθούν να προσαρμόσουν το πρόγραμμά τους σύμφωνα με τις «δραστηριότητες» των παιδιών τους. Όταν γινόταν λόγος για ελεύθερο παιχνίδι επικρατούσε σιωπή. Η κατεξοχήν φύση του ανθρώπου από τη στιγμή της γέννησής του, αυτή η οντολογικής σημασίας διαδικασία αναγκαία και απαραίτητη για την πολύπλευρη και πολυεπίπεδη ανάπτυξη και ωρίμανση του παιδιού, ήταν παραγκωνισμένη, υποτιμημένη και σε τελευταία μοίρα. Το ελεύθερο παιχνίδι περνούσε κρίση. Τι συμβαίνει με το παιχνίδι στην εποχή του κορονοϊού; Η νέα πραγματικότητα ανεξαρτήτως πως τη βιώνει ο καθένας αποτελεί και σημαντική αφορμή για αναδιαπραγμάτευση και αναστοχασμό της σχέσης μας με τον εαυτό μας και τους Άλλους. Ευκαιρία να αποτελέσει και αφορμή για αναδιαπραγμάτευση της σχέσης μας με το παιχνίδι και το παιδί μας μέσω αυτού. Ίσως είναι αφορμή να εμπιστευτεί κανείς τα παιδιά του ότι θα βρουν τη χαμένη φύση τους, το ελεύθερο παιχνίδι, αρκεί να τους το επιτρέψουμε. Τα παιδιά δε χρειάζονται διαρκείς προτάσεις και υποδείξεις για το πώς θα παίξουν ή τι θα κάνουν τον ελεύθερο χρόνο τους μέσα στο σπίτι. Υπάρχει έμφυτο το παιχνίδι μέσα τους όπως υπήρχε στον καθένα μας όταν ήμασταν παιδιά. Αυτό που χρειάζονται είναι να τους επιτρέπεται απλά να είναι παιδιά χωρίς κριτική και υποδείξεις. Ας μην ξεχνάμε επίσης τις θεραπευτικές ιδιότητες του ελεύθερου παιχνιδιού. Στο σημείο συνάντησης του πραγματικού με το φανταστικό, στο παιχνίδι, το παιδί δημιουργεί το δικό του κόσμο και όντας ο δημιουργός και αρχηγός του κόσμου του έχει τη δυνατότητα να διαχειριστεί, να επεξεργαστεί την πραγματικότητα, όποια και αν είναι αυτή. Δε χρειάζεται λοιπόν κάποιον να του πει τι να κάνει, δε χρειάζεται κάποιον εξωτερικό σκοπό, δίνει το ίδιο το παιδί νόημα και σκοπό στο παιχνίδι του και έτσι γνωρίζει τον εαυτό του και σχετίζεται με αυτόν και τον κόσμο. Τι εννοούμε όταν μιλάμε για ελεύθερο παιχνίδι; Πολλές φορές οι γονείς στο άκουσμα του ελεύθερου παιχνιδιού αντιλαμβάνονται το παιχνίδι σε εξωτερικό χώρο, τα ομαδικά παιχνίδια ή το παιχνίδι με άλλα παιδιά. Το ελεύθερο παιχνίδι δεν έχει χωροταξικούς περιορισμούς, μπορεί να προκύψει οπουδήποτε, ανά πάσα ώρα και στιγμή, ακόμα και σε ένα άδειο δωμάτιο ένα παιδί θα βρει τρόπο να παίξει επιστρατεύοντας τη φαντασία του. Αντίστοιχα με το προηγούμενο, το ελεύθερο παιχνίδι δε χρειάζεται παρέα για να προκύψει. Αντιθέτως, μέσω του ελεύθερου παιχνιδιού το παιδί μαθαίνει να σχετίζεται με τον εαυτό του και τους άλλους, όπως προαναφέρθηκαι, πρωτίστως όταν μπορεί να παίζει μόνο του. Αν το παιδί σας θέλει να σας βάλει στον κόσμο του παιχνιδιού του και επιθυμείτε να συμμετάσχετε χωρίς να παραγκωνίζετε τις δικές σας ανάγκες, αφήστε το απλά να σας καθοδηγήσει στον κόσμο του, χωρίς επίκριση, χωρίς καθοδήγηση, χωρίς υποδείξεις ή επαίνους. Σκεφτείτε πως θα ήσασταν αν σας καλούσε κάποιος στον προσωπικό του χώρο, στο σπίτι του, στο βασίλειο του. Ενδεχομένως να νιώθατε τιμή και χαρά για το κάλεσμα αλλά και σεβασμό προς τον προσωπικό του χώρο που σας φιλοξενεί. Κάπως έτσι είναι και το παιχνίδι του παιδιού, ο προσωπικός του χώρος, το βασίλειό του που χρήζει της αντίστοιχης αναγνώρισης. Η κρίση στην οποία βρισκόμαστε μπορεί να φαίνεται συχνά απειλητική, οι αναδιαπραγματεύσεις προκύπτουν θέλοντας και μη σε ποικίλα επίπεδα. Ο καθένας επιστρατεύει τους δικούς του μηχανισμούς προσαρμογής το ίδιο και τα παιδιά αρκεί να τους επιτρέψουμε αυτή την έμφυτη δυνατότητα, που δεν είναι άλλη από το ελεύθερο παιχνίδι. Χρειάζεται μόνο να τα εμπιστευτεί κανείς αυτή τη φορά και έτσι να μην επιφορτίζονται οι γονείς με επιπλέον προβληματισμούς και βάρη που επηρεάζουν τόσο τη συναισθηματική τους κατάσταση όσο και την οργανική. Κεντιγκελένη Κυριακή, MSc MD Ψυχίατρος παιδιών & εφήβων, Προσωποκεντρική Σύμβουλος, Παιγνιοθεραπεύτρια, Διευκολύντρια, Διευθύντρια του τμήματος Έρευνας του Ε.Ψ.Μ., Αντιπρόεδρος της Ε.Α.Π.Π.Π.Π.Ν-Α.Ε
0 Comments
Η υγεία, όπως αυτή ορίζεται από το Χάρτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, είναι η κατάσταση πλήρους φυσικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία αρρώστιας ή αναπηρίας (W.H.O., 1946). Αντίστοιχα, η ψυχική υγεία δε συνίσταται μόνο στην απουσία ψυχικής διαταραχής. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ψυχική υγεία είναι μια κατάσταση ευεξίας κατά την οποία το άτομο συνειδητοποιεί τις δυνατότητές του, καταφέρνει να διαχειρίζεται τις συνήθεις στρεσογόνες καταστάσεις της ζωής, μπορεί να εργάζεται παραγωγικά και εποικοδομητικά και είναι ικανό να κοινωνικοποιείται και να συνεισφέρει στην κοινωνία.Φαίνεται σε αυτές τις μέρες κρίσης, που ορίζονται από τα ολοένα και πιο αυστηρά μέτρα με αφορμή την προστασία μας από τον νέο κορωνοϊό Covid-19, αρκετές από τις παραπάνω προϋποθέσεις να μας αφαιρούνται αναπάντεχα και βίαια, χωρίς τη δυνατότητα επιλογής. Τις τελευταίες μέρες όλοι καλούμαστε να υποστούμε αλλαγές στην καθημερινότητά μας, οι οποίες πυροδοτούν αναπάντεχες αλλαγές στον τρόπο ζωής όπως τον γνωρίζαμε μέχρι τώρα καθώς και να στερηθούμε πράγματα και καταστάσεις μέχρι τώρα δεδομένες για την πλειοψηφία. Η αίσθηση της αβεβαιότητας είναι έντονη μιας και δεν μπορούμε να προβλέψουμε το πώς θα πάνε τα πράγματα και έτσι για πολλούς από μας το στρες πανικού είναι μια άμεση αλλά και καταστροφική συνέπεια. Πολλοί από μας βιώνουμε σοκ, αβεβαιότητα, πανικό, φόβο, στρες, άγχος, σύγχυση ίσως θυμό, απελπισία, απόγνωση καθώς αυτό που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε μοιάζει με αόρατη απειλή που μας επιτίθεται από παντού. Καλούμαστε να απομακρυνθούμε από τους αγαπημένους μας ανθρώπους, να σταματήσουμε να συναντιόμαστε, να αγγιζόμαστε, να αγκαλιαζόμαστε, να έρθουμε κοντά για να πούμε τα νέα μας, να πιούμε ένα καφέ. Ξαφνικά στο δρόμο οι άνθρωποι κυκλοφορούν με μάσκες και γάντια και πιάνουμε τον εαυτό μας ασυναίσθητα να απομακρυνόμαστε από τους λίγους περαστικούς που τυχόν συναντάμε στο δρόμο. Η αποξένωση και η απομάκρυνση από την απαραίτητη ανθρώπινη επαφή, σαν ξαφνικά να είναι επιβεβλημένη. Η ευθύνη που καλούμαστε να «σηκώσουμε», για να προστατέψουμε, να φροντίσουμε τους συνανθρώπους μας, μοιάζει στον αντίποδα με όσα ξέραμε μέχρι σήμερα, να είναι το να παίρνουμε απόσταση από αυτούς. Οι συνέπειες του στρες πανικού που ευδοκιμεί κάτω από αυτές τις συνθήκες έντονου φόβου και αβεβαιότητας μπορούν επίσης να κοστίσουν ζωές καθώς και να πυροδοτήσουν την έναρξη ψυχικών διαταραχών. Το άγχος συμβάλλει σημαντικά στις ψυχοκοινωνικές και φυσικές παθολογικές καταστάσεις στον άνθρωπο. Η βέλτιστη βασική δραστηριότητα και η ανταπόκριση του συστήματος άγχους είναι ουσιαστικής σημασίας για την αίσθηση της ευημερίας, την επιτυχή εκτέλεση των καθηκόντων και τις κατάλληλες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Αντίθετα, η υπερβολική ή ανεπαρκής βασική δραστηριότητα και ανταπόκριση αυτού του συστήματος ενδέχεται να διαταράξει την πνευματική αλλά και οργανική ανάπτυξη και να οδηγήσει σε μια σειρά παθολογικών καταστάσεων που αφορούν τη συμπεριφορά αλλά και τη σωματική ανάπτυξη (Galinowski, 1993). Αρχή φόρμας Το έντονο στρες μπορεί να οδηγήσει σε ασθένεια άμεσα αλλά και με έμμεσους τρόπους. Καθώς το στρες επιδρά στο ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και σε άλλες φυσιολογικές λειτουργίες του μπορεί άμεσα να συμβάλλει στην εξασθένησή του, αλλά συμβάλει και έμμεσα καθώς σε περιόδους έντονου στρες οι πιθανότητες ενασχόλησης του ατόμου με υγιείς και φροντιστηκές συμπεριφορές προς τον εαυτό, όπως η άσκηση, μειώνονται και οι πιθανότητες υιοθέτησης μη ταιριαστών και διευκολυντικών συμπεριφορών, όπως η απόσυρση ή η μείωση του ύπνου, αυξάνονται (Heiden et. al., 1998). Οι στρεσσογόνες καταστάσεις σχετίζονται με συγκεκριμένες συμπεριφορές που ρυθμίζουν τις αντιδράσεις της ανοσιακής απάντησης, δηλαδή, τις πολύπλοκες διεργασίες µε τις οποίες ο οργανισμός μας αναγνωρίζει και αντιμετωπίζει τους εισβάλοντες μικροοργανισμούς καθώς και κάθε ουσία που παρουσιάζεται ως ξένη και δυνητικά επικίνδυνη. Τα άτομα με αγχώδεις εκδηλώσεις φαίνεται να αποκτούν συμπεριφορές που μεταβάλουν αυτή την αντίδραση της ανοσιακής απάντησης (Pimentel, 2011). Αντίστοιχα έρευνα των Marvin & Baum (2013) απέδειξε ότι η μείωση των στρεσσογόνων ψυχοκοινωνικών παραγόντων έχει θετική επίδραση στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Παράλληλα εκτός από την άμεση και έμμεση προσβολή του ανοσοποιητικού συστήματος λόγου άγχους και στρες, οι διαταραχές άγχους αποτελούν ομάδα ψυχικών διαταραχών με κοινό γνώρισμα το αίσθημα άγχους που βιώνει ο άνθρωπος, το οποίο προκαλεί γνωστικά, συναισθηματικά και σωματικά συμπτώματα. Οι αγχώδεις διαταραχές όπως γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, διαταραχή πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία, αγοραφοβία, Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, μετατραυματική αγχώδης διαταραχή, είναι μερικές από αυτές, που τις περιόδους έντονης κρίσης και αβεβαιότητας τείνουν να πυροδοτούνται συχνότερα καθώς η αναπάντεχη και μη αναμενόμενη αλλαγή της μέχρι τότε εγκαθιδρυμένης πραγματικότητας, μαζί με όλες τις αναπάντεχες απώλειες που τη συνοδεύουν, δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τη διαχείριση των καταστάσεων άγχους και πανικού. Σε πλήθος μελετών σχετικά με την απομόνωση λόγω της υποχρεωτικής καραντίνας διαρκείας, αναφέρεται αύξηση στη συχνότητα συμπτωμάτων ψυχικής δυσφορίας και διαταραχών. Μελέτες αναφέρθηκαν σε γενικά ψυχολογικά συμπτώματα, όπως συναισθηματικές διαταραχές, κατάθλιψη, στρες, χαμηλή διάθεση, ευερεθιστότητα, αϋπνία, συμπτώματα μετατραυματικού στρες καθώς και συναισθηματική εξάντληση. Η χαμηλή διάθεση και η ευερεθιστότητα τείνουν να ξεχωρίζουν έχοντας υψηλή συχνότητα εμφάνισης σε ανθρώπους που τίθενται σε καραντίνα (Brooks et al, 2020). Κλείνοντας, αναλογιζόμενη το κόστος που μπορεί να έχει αυτή η κατάσταση κρίσης στον καθέναν από μας, δεν μπορώ να μη σταθώ στην αναγκαιότητα της φροντίδας του καθενός για τον εαυτό του. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες φόβου και πανικού, χρειάζεται να βρίσκουμε το χρόνο και το κουράγιο να αναλογιζόμαστε και να «τιμάμε» τις πολλαπλές απώλειες που βιώνουμε. Μέσα από την αβεβαιότητα, μπορεί να ξεπηδήσει κάτι σταθερό και ουσιαστικό ακόμη και όταν τα πράγματα μοιάζουν, στους άλλους και σε εμάς τους ίδιους, να καταρρέουν. Ακόμα και αν το τίμημα φαίνεται πολύ βαρύ, ακόμα και αν το άγχος και ο φόβος που καλούμαστε να "σηκώσουμε" είναι πρωτόγνωρος, η κρίση αυτή να έχει και τη δυνατότητα να αποτελέσει πυροδότηση ενός διαφορετικού τρόπου σχέσης κατ’ αρχήν προς τον εαυτό μας και στη συνέχεια με τους άλλους. Επιλέγοντας να μην αφήσουμε το φόβο να μας εξαφανίσει, αλλά φροντίζοντας όσο ποτέ όλα τα συναισθήματα και ολόκληρο τον εαυτό μας, επιτρέποντας μας κάθε στιγμή να βιώνουμε και να επιλέγουμε να είμαστε πολλά παραπάνω από παραλυτικό φόβο, πανικό και άγχος. Επιλέγοντας όσο επίπονο και αν μοιάζει, να πενθήσουμε και να εστιάσουμε σε όλα όσα καλούμαστε να αποχαιρετήσουμε, μαζί με όλα όσα έχουμε τη δυνατότητα να αναγνωρίσουμε ότι μπορεί να είναι φροντίδα για τον εαυτό μας, μέσα σε αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση. Η φροντίδα της ψυχικής μας υγείας είναι αναγκαία και μπορεί πιο πολύ από ποτέ να μας απελευθερώσει μέσα σε ένα καθεστώς που κατά τα άλλα μοιάζει πνιγηρό, αποπνικτικό, αβέβαιο. Δημητρακοπούλου Δήμητρα, MSc Παιδαγωγός, Προσωποκεντρική Σύμβουλος, Παιγνιοθεραπεύτρια, Διευκολύντρια, Συνεργάτιδα του Ε.Ψ.Μ., Ταμίας της Ε.Α.Π.Π.Π.Π.Ν-Α.Ε. Αναφορές
|
AuthorΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΙΔΟΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΠΑΙΓΝΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΝΟΤΙΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ "Πρόσωπον Γίγνεσθαι" Archives
March 2020
Categories |